דעם 2טן סעפּטעמבער איז אינעם נײַעם נומער פֿונעם וויסנשאַפֿטלעכן זשורנאַל Science Advances („פֿאָרשריט אין וויסנשאַפֿט”) דערשינען אַ קורצער, אָבער גאָר אַן אינטערעסאַנטער פֿאָרשערישער אַרטיקל, וועלכער האָט אַרויסגערופֿן אַ ברייטן אָפּרוף אין דער פּרעסע.
צוליב די נײַסטע קאָמפּיוטעריזירטע טאָמאָגראַפֿישע טעכנאָלאָגיעס, האָט זיך די פֿאָרשער אײַנגעגעבן איבערצולייענען דעם טעקסט אינעם פֿאַרברענטן תּורה־פֿראַגמענט פֿון עין־גדי, וועלכן די אַרכעאָלאָגן האָבן אַנטדעקט אינעם יאָר 1970. ביז הײַנט האָט מען אָבער נישט געוווּסט, וואָס ס׳שטייט געשריבן אינעם דאָזיקן דאָקומענט, ווײַל דער פֿאַרברענטער פּאַרמעט וואָלט זיך אינגאַנצן צעפֿאַלן, אויב עמעצער וואָלט עס געפּרוּווט עפֿענען.
דער פֿראַגמענט איז אַ זכר פֿון אַ שׂריפֿה וואָס איז אויסגעבראָכן אין אַ שיל מיט איבער 1,400 יאָר צוריק, אויפֿן שטח פֿונעם הײַנטיקן נאַטור־פּאַרק עין־גדי, בײַם ברעג פֿונעם ים־המלח צום דרום־מיזרח פֿון ירושלים.
אַנשטאָט אָנצורירן דעם תּורה־פֿראַגמענט, האָבן די וויסנשאַפֿטלער זיך באַנוצט בעצם מיט דער זעלבער רענטגען־טעכנאָלאָגיע, וואָס דערמעגלעכט די דאָקטוירים אַרײַנצוקוקן אינעם מוח און אַנדערע אינערלעכע אבֿרים פֿונעם מענטש, באַקאַנט אויף ענגליש ווי CT scan. ווי עס האָט זיך אַרויסגעוויזן, שטימט דער אַנטדעקטער פֿראַגמענט פּינקטלעך מיטן הײַנטיקן אָנגענומענעם טעקסט פֿונעם חומש. דעם 21סטן סעפּטעמבער האָט דער זשורנאַל National Geographic פֿאַרענפֿטלעכט אַ פּאָפּולערן אַרטיקל וועגן דער דאָזיקער פֿאָרשונג.
עמנואל טובֿ, דער פּענסיאָנירטער פּראָפֿעסאָר פֿונעם העברעיִשן אוניווערסיטעט אין ירושלים, אַ באַקאַנטער מומחה אין אוראַלטע תּנ״כישע כּתבֿ־ידן, גלייבט, אַז דער אַנטדעקטער פֿראַגמענט איז דער עלטסטער פֿון דער תּורה, וואָס שטימט פּינקטלעך מיט אונדזערע הײַנטיקע ספֿר־תּורות. לויטן קוילנשטאָף־אַנאַליז, שטאַמט דער פּאַרמעט פֿונעם דריטן אָדער פֿערטן יאָרהונדערט — אַ סך ייִנגער, ווי די באַרימטע מגילות־ים־המלח, אָבער מיט היפּשע 600-700 יאָר עלטער, ווי דער „קאָדעקס פֿון אַלעפּאָ‟ אָדער דער „לענינגראַדער קאָדעקס‟ פֿונעם יאָר 1009, וועלכער בלײַבט דער עלטסטער אָפּגעהיטער עקזעמפּלאַר פֿונעם גאַנצן אָריגינעלן לשון־קודשדיקן תּנ״ך.
ד״ר עדה ירדני, אַ וועלט־באַרימטע קענערין פֿון דער ייִדישער פּאַלעאָגראַפֿיע, גלייבט, אַז לויטן סטיל פֿון די אותיות איז דער אַנטדעקטער טעקסט נאָך עלטער און קאָן אַפֿילו שטאַמען פֿונעם ערשטן אָדער צווייטן יאָרהונדערט. אויב זי איז גערעכט, קאָן זײַן, אַז די אוראַלטע ספֿר־תּורה איז אָנגעשריבן געוואָרן בערך אינעם זעלבן פּעריאָד, ווי די שפּעטסטע טעקסטן צווישן די מגילות־ים־המלח. אויב אַזוי, באַקומט זיך, אַז דער אַנטדעקטער פֿראַגמענט פֿילט אויס די „לאָך‟ צווישן די דאָזיקע אוראַלטע מגילות און די מיטל־עלטערלעכע כּתבֿ־ידן פֿון דער קאַיִרער גניזה.
[…]
Read more: http://yiddish.forward.com/articles/199781/torah-fragments-under-the-x-ray/?p=all#ixzz4M81RhCAi
