די ערשטע װיסנשאַפֿטלעכע פֿאָרשונגען פֿון דער ייִדישער גראַמאַטיק האָבן זיך באַװיזן ערשט צום סוף נײַנצנטן יאָרהונדערט. ביז דעמאָלט האָט מען גערעדט און געשריבן ייִדיש אָן שום פֿאָרמעלע כּללים. די היטער פֿון דער קאָרעקטער גראַמאַטיק און דעם רײנעם סטיל פֿון ייִדיש זײַנען געװען שרײַבער, זשורנאַליסטן, רעדאַקטאָרן און זעצער פֿון ייִדישע צײַטונגען און פֿאַרלאַגן.
ערשט אין די 1920ער יאָרן האָבן ייִװאָ און די סאָװעטישע אַקאַדעמישע אַנשטאַלטן זיך אונטערגענומען אױסצואַרבעטן נאָרמאַטיװע כּללים פֿאַר גראַמאַטיק און אױסלײג. אָבער היות װי זײ האָבן ניט געהאַט קײן פֿולמאַכט פֿאַר מאַכן די דאָזיקע כּללים אָבליגאַטאָריש איבער דעם גאַנצן ייִדישן גלות, איז דאָס לשון פֿאַרבליבן אָן שום אַלגעמײנעם גראַמאַטישן סטאַנדאַרט.
װי עס באַמערקן די רעדאַקטאָרן פֿונעם זאַמלבאַנד „שפּראַך־סטרוקטורן פֿון ייִדיש”, פּראָפֿעסאָרן מאַריאָן אַפּטראָט און ביערן האַנסען, איז אַ „ספּעציעל אינטערעסאַנטע שפּראַך פֿאַר פֿאָרשן אין שײַכות מיט שפּראַכלעכע ענדערונגען און שפּראַכלעכע קאָנטאַקטן‟. די זאַמלונג איז אַרױס אין דער אַקאַדעמישער סעריע „עמפּירישע צוגאַנגען צו שפּראַכלעכער טיפּאָלאָגיע”, און איז כּולל צען אַרטיקלען, װאָס באַהאַנדלען ייִדיש ניט פֿון אַ נאָרמאַטיװן, נאָר פֿון אַן עמפּירישן שטאַנדפּונקט. הײַנטיקע לינגװיסטן האָבן באַקומען זײער אַ מעכטיקע דיגיטאַלישע כּלי פֿאַר שפּראַך־פֿאָרשונג. די קאָמפּיוטער־טעכנאָלאָגיעס לאָזן האַלטן אינעם עלעקטראָנישן זכּרנון אַ ריזיקן פֿאַרנעם פֿון כּלערלײ לינגװיסטישער אינפֿאָרמאַציע, װאָס דינט װי אַ חומר פֿאַר פֿאַרשידענע פֿאָרשערישע פּראָיעקטן. דער ייִדישער שפּראַכקאָרפּוס איז נאָך ניט אַזױ פֿאַרנעמיק װי די קאָרפּוסן פֿאַר אַנדערע, „מלוכישע” שפּראַכן װי ענגליש אָדער דײַטשיש, אָבער ער איז רײַך גענוג פֿאַר אינטערעסאַנטע פֿאָרשונגען.
דרײַ קאַפּיטלען באַהאַנדלען ייִדיש צװישן די חסידים הײַנט־צו־טאָג. די חסידישע קהילה איז אינטערעסאַנט פֿאַר פֿאָרשער װײַל זײ זײַנען די אײנציקע, װאָס רעדן ייִדיש װי זייער מאַמע־לשון. אין ישׂראל זײַנען די חסידים כּסדר צװײ־שפּראַכיק, מיט ייִדיש װי די אינערלעכע שפּראַך אין זײער קהילה און עבֿרית װי די שפּראַך פֿון דער אַרומיקער געזעלשאַפֿט. בײַ די ישׂראלדיקע חרדים זײַנען פֿאַראַן צװײ פֿאַרשידענע דיאַלעקטן פֿון ייִדיש. דער ירושלימער דיאַלעקט באַזירט זיך אױף ליטװישן, צפֿון־מיזרחדיקן ייִדיש, בעת דער חסידישער ייִדיש שטאַמט פֿון די גאַליציאַנער און אונגאַרישע דיאַלעקטן.
Read more: http://yiddish.forward.com/articles/204619/new-research-in-yiddish-linguistics/?p=all#ixzz4kYzwZDp5
