אין פֿריִערדיקע רובריקן פֿון “וועלט פֿון ייִדיש” האָבן מיר דערמאָנט דעם אויפֿבלי אין שוועדן פֿון ייִדישע קולטור־אַקטיוויטעטן. מע פֿאַרבעט לעקטאָרן אַהין אָנצופֿירן מיט וואַרשטאַטן אויף ייִדיש יעדן זומער; מע גיט אַרויס ביכער און אַ זשורנאַל אויף ייִדיש; פֿאַר אַ יאָרן האָט מען עטאַבלירט אַ קאַטעדרע פֿאַר ייִדיש אין לונדער אוניווערסיטעט, און פּראָפֿ’ יאַן שוואַרץ פֿאַרנעמט די פּאָזיציע פֿונעם ראָש. די וואָך, פֿונעם 28סטן ביזן 31סטן אָקטאָבער 2012, אינעם לונדער אוניווערסיטעט איז פֿאָרגעקומען אַן אַקאַדעמישע קאָנפֿערענץ אויף דער טעמע “די ייִדישע קולטור אין איר אייראָפּעיִשן קאָנטעקסט”; די ערטשע פֿון די דרײַ יערלעכע פֿאַרזאַמלונגען אין אַ ציקל וואָס הייסט “די ייִדישע קולטור אינעם 20סטן יאָרהונדערט”. די צווייטע קאָנפֿערענץ וועט פֿאָרקומען אין אַמסטערדאַם, פֿרילינג 2014, און די דריטע אין דיסלדאָרף, פֿרילינג 2016. אין דער איצטיקער קאָנפֿערענץ האָבן אָנטיילגענומען לעקטאָרן פֿון דײַטשלאַנד, אַמסטערדאַם, די פֿאַראייניקטע שטאַטן, פֿראַנקרײַך, שווייץ, ישׂראל, דענמאַרק און פּוילן.
פּראָפֿ׳ יאַן שוואַרץ האָט באַגריסט דעם עולם מיט די ווײַטערדיקע ווערטער:
איך בין זייער צופֿרידן צו שטיין פּנים־אל־פּנים מיט אַזאַ שיינעם עולם, כּדי צו באַגריסן אײַך צום ערשטן אייראָפּעיִשן ייִדישן אַקאַדעמישן וואַרשטאַט אין לונדער אוניווערסיטעט. מיר האָבן פֿאַרבעטן צוואַנציק ייִדיש־פֿאָרשער פֿון אייראָפּעיִשע לענדער און פֿון אַמעריקע, וואָס וועלן אַרומרעדן די טעמע פֿון ייִדיש אינעם 20סטן יאָרהונדערט. מיר זענען באַזונדער שטאָלץ, וואָס אַ גרויסער טייל פֿון די אָנטיילנעמער זענען יונגע־לײַט, וואָס האַלטן בײַם פֿאַרענדיקן זייערע דאָקטאָראַטן. אין די קומעדיקע דרײַ טעג וועלן מיר הערן רעפֿעראַטן וועגן אַ ריי פֿאַרשיידענע ענינים אין חכמת־ייִדיש. מיר האָבן צעטיילט די סעסיעס אויף די ווײַטערדיקע טעמעס: די קולטור־צענערטס אין פּוילן, סקאַנדינאַוויע און שווייץ; די ייִדישע ליטעראַטור און די ייִדישע דערציִונג נאָכן חורבן; גבֿית־עדותן און אָנדענק נאָכן חורבן, און ייִדיש אין דער חסידישער וועלט.
די הויפּט־סיבה פֿאַר וואָס מיר האָבן זיך געקענט פֿאַרזאַמלען דעם אָוונט, כּדי צו עפֿענען די ערשטע אַקאַדעמישע ייִדיש־קאָנפֿערענץ אין שוועדן איז, ווײַל ייִדיש איז אַן אָפֿיציעלע מינאָריטעטן־שפּראַך אין לאַנד. הערט אַ וווּנדער־מעשׂה — אַ מינאָריטעטן־שפּראַך וואָס האָט אפֿשר ווייניקער ווי דרײַ טויזנט רעדער איז אָנערקענט געוואָרן ווי איינע פֿון פֿינף מינאָריטעטן־שפּראַכן אין שוועדן. דאַרף איך טאַקע זאָגן אַ האַרציקן דאַנק דער שוועדישער רעגירונג פֿאַר דער ברייטהאַרציקער פֿינאַנציעלער שטיצע וואָס האָט דערמעגלעכט די באַשאַפֿונג פֿון אַן אַקאַדעמישער ייִדיש־פּראָגראַם אין לונדער אוניווערסיטעט.
ווען איך בין אַהערגעקומען מיט פֿערצן חדשים צוריק, איז שוין געווען אַ ייִדישע סבֿיבֿה מיט כּמעט צוואַנציק סטודענטן און אַ לערער — ד״ר סאַלאָמאָן שולמאַן. הײַנטיקס יאָר קען מען אינעם לונדער אוניווערסיטעט שטודירן ייִדישע שפּראַך, ליטעראַטור און קולטור אויף פֿאַרשיידענע מדרגות — פֿון אָנהייבער ביז אַוואַנסירטערע סטודענטן, וועלכע לערנען זיך ייִדיש אויף ייִדיש.
אַחוץ דער שטיצע וואָס מיר האָבן באַקומען פֿאַר דער קאָנפֿערענץ פֿון דער “ראָטשילד־פֿונדאַציע” אין לאָנדאָן, האָט “סאָל” — דער שפּראַך־ און ליטעראַטור־צענטער אינעם לונדער אוניווערסיעטעט — אויך ברייטהאַרציק געהאָלפֿן. מײַנע קאָלעגעס אין “סאָל” האָבן כּסדר אַרויסגעוויזן אַ שטאַרקן אינטערעס און בטחון צו דער נײַער ייִדיש־פּראָגראַם. דער “ייִדיש־פֿאַרבאַנד” אין שטאָקהאָלם האָט אויך פֿינאַנציעל געהאָלפֿן מיט אַ ברייטער האַנט לטובֿת דער קאָנפֿערענץ.
