די געשיכטע פֿון ייִדן־האַס חזרט זיך אויף דאָס נײַ איבער מיט יעדער תּקופֿה; ערשט פּאַריז און איצט דענמאַרק, און מיר ווייסן נישט, וואָס דער מאָרגן וועט ברענגען. מיר ייִדן לייגן נישט קיין אַכט, ווען די סכּנה לויערט פֿון הינטער די קוליסן, אַזוי איז געווען מיט די ייִדן אין דײַטשלאַנד, וועלכע האָבן זיך פֿאַרליאַפּעט אין דער „גאָר הויכער ציוויליזירטער‟ און דײַטשער קולטור…
דאָס נעמלעכע איז צו הערן הײַנט פֿון גאַנץ אייראָפּע — פֿעלקער, וועלכע האָבן זיך געשליפֿן די נעגל אונדז צו פֿאַרטיליקן. די צרה איז, וואָס דער מלאך־המוות האַלט אין איין בײַטן אונדזערע תּכריכים. אָבער מיר, מיר האָבן זיך אײַנגעגלייבט אין דער מענטשהייט און פֿאַרגעסן אַז זי איז ערשט אַראָפּגעקראָכן פֿון די ביימער, זיך געשטעלט אויף ביידע פֿאָדערשטע לאַפּעס, כאָטש דער עק איז פֿאַרבליבן באַהאַלטן.
דער פּרעמיער־מיניסטער פֿון ישׂראל, בנימין נתניהו, האַלט, אַז מיר האָבן אַן אייגענע מדינה, איז „קומט אַהיים ייִדעלעך, ברידערלעך, באַזעצט זיך אין אייגענעם לאַנד, בלײַבט ייִדן וועט איר זײַן אָפּגעהיט פֿון אַלעם בייזן.‟
דאָס אייגענע לאַנד איז טאַקע שיין, ווויל און הערלעך, נאָר נישט פֿאַר אַלע. די פֿאַס איז שוין איבערפֿול, נישטאָ מער קיין אָרט, זעקס מיליאָן פֿון אונדז כּן-ירבו, די זעלבע צאָל, וואָס איז מיט זיבעציק יאָר צוריק אומגעקומען על קידוש־השם. דירות זײַנען טײַער, אָרעמקייט לויערט, דער חילוק צווישן אָרעם און רײַך איז ריזיק, און ווער רעדט שוין פֿון די סכּנות, וואָס לויערן אויף אונדזער מדינה פֿון אונדזערע אַזוי גערופֿענע שכנים.
דערמאָן איך זיך נאָך אַמאָל אין די רייד פֿון ד״ר. י. נ. שטיינבערגן, דעם פֿירער פֿון די טעריטאָריאַליסטן אין אַמעריקע, און זײַן פּיזמון איז געווען:
„מיר ייִדן וועלן זײַן אײַנגעשטעלט מיטן לעבן, אויב מיר וועלן זיך אַלע באַזעצן אין איין לאַנד, אַפֿילו ווען עס איז אונדזער אייגן לאַנד. חס־וחלילה, די שעה זאָל נישט באַשעהן, מוזן מיר זיך אײַנשאַפֿן אַן אַנדער ייִדיש ווינקל, ווײַט פֿון ארץ־ישׂראל, וווּ מיר וועלן נישט זײַן אַזוי אײַנגעשטעלט מיט אונדזער עקזיסטענץ.‟
שמעון דובנאָוו, דער ייִדישער היסטאָריקער איז געקומען צום אויספֿיר, אַז מיר ייִדן זײַנען ניצול געוואָרן ווי אַ פֿאָלק בלויז צוליב דעם, וואָס מיר זײַנען צעזײט און צעשפּרײַט, אַנישט וואָלט פֿון אונדז קיין זכר נישט פֿאַרבליבן. ער האָט געטענהט, אַז אויב אַ טייל פֿון אונדז ווערט פֿאַרניכטעט אין איין טייל פֿון דער וועלט, וועלן ייִדן בלײַבן לעבן ווי אַ פֿאָלק אויף דער אַנדערער זײַט פֿון דער וועלט.
[…]
