צי קען מען נאָך אַלץ רעדן װעגן אַ פֿילשפּראַכיקער ייִדישער װעלט־ליטעראַטור? װען מען לײענט ראָמאַנען, װאָס זײַנען אַרױס אין די לעצטע פּאָר יאָר אױף ענגליש, רוסיש, דײַטשיש און העברעיִש, שאַפֿט זיך אַן אײַנדרוק, אַז די מחברים באַהאַנדלען געװיסע טעמעס און ענינים בשותּפֿות, אַפֿילו װען זײ אַלײן זײַנען ניט געװױר אײנער פֿונעם אַנדערן. דער נײַער ראָמאַן פֿונעם אַמעריקאַנער שרײַבער מײַקל שאַבאָן „לבֿנה־גלימערונג” איז אַ גוטע ראיה דערצו.
דער ראָמאַן איז אָנגעשריבן אינעם זשאַנער פֿון משפּחה־געשיכטע, װאָס דער זײדע דערצײלט דעם מחבר אין די סאַמע לעצטע טעג פֿון זײַן לעבן. עס איז ניט שײַך, װי אמתדיק די דאָזיקע געשיכטע איז. אַ פּנים מישט שאַבאָן אמת מיט פֿאַנטאַזיע װי עס פּאַסט זיך בעסער פֿאַר זײַן שרײַבערישע כּװנות. ניט אין דעם גײט עס. דער ראָמאַן דערצײלט די געשיכטע פֿון דער צװײטער העלפֿט פֿונעם פֿאַרגאַנגענעם יאָרהונדערט װי אַ פּערזענלעכע דערפֿאַרונג פֿון אַ ייִדישן מאַנצבל, װאָס איז געבױרן און אױפֿגעהאָדעװען געװאָרן אין דער אָרעמער ייִדישער געגנט אין פֿילאַדעלפֿיע.
דער זײדע איז געװען אַ האַרטקעפּיקע פּאַרשױן, אַ פֿעיִקער און אַ זשװאַװער אָבער אױך אַ שװערער מענטש, װאָס האָט איבערגעלעבט הצלחות און מפּלות. צום סאַמע סוף פֿון דער צװײטער װעלט־מלחמה האָט מען אים גענומען אינעם ספּעציעלן מיליטערישן אָפּטײל, װאָס האָט זיך געיאָגט נאָך שפּורן פֿון דער געהײמער דײַטשישער פּראָגראַם פֿאַר אַנטװיקלען ראַקעטן־געװער. זינט דעם איז דער זײדע געװאָרן ממש פֿאַרליבט אין ראַקעטן און קאָסמאָסשיפֿן און זײ אָפּגעגעבן זײַן גאַנץ לעבן.
דער זײדע האָט התונה געהאַט מיט אַ ייִדישער פֿרױ פֿון פֿראַנקרײַך, װאָס האָט זיך געראַטעװעט מיט איר קלײן טאָכטערל, דעם דערצײלערס מוטער, אין אַ קאַטױלישן קלױסטער. אָבער די משפּחה־לעבן איז ניט געװען גליקלעך װײַל די פֿרױ האָט געליטן פֿון אַ גײַסטלעכער קראַנקײט. דער האָט אױך געהאַט זײַנע צרות, פֿאַרבראַכט אַ צײַט אין דער תּפֿיסה און שיִער ניט דערהרגעט זײַן בעל־הבית אױף דער אַרבעט. הקיצור, װי עס באַמערקן די רעצענזיע אינעם זשורנאַל „ניו־יאָרקער”, איז „לבֿנה־גליטערונג” אַ פֿאַרקירצטע געשיכטע פֿון דער פֿאַרגאַנגענער תּקופֿה געפּרעסט אין אײן מענטשלעכן גורל. און אין דער דאָזיקער געשיכטע, זאָגט שאַבאָן, „אַלצדינג לאָזט זיך צוריקפֿירן צו דער צװײטער װעלט־מלחמה”.
