אין אָנהייב האָט דער אייבערשטער באַשאַפֿן דעם הימל און די ערד. ווי ס׳איז באַקאַנט, שטייט אַזוי געשריבן אינעם סאַמע ערשטן פּסוק פֿונעם חומש־בראשית, וועלכן מיר הייבן אָן לייענען די וואָך פֿון ס׳נײַ.
אויב מע לייענט מיט אויפֿמערק פֿאַרשיידענע נאָטיצן פֿון רש״י, רבינו תּם און אַ ריי אַנדערע קלאַסישע מפֿרשים פֿון חומש און גמרא, ווערט גאַנץ קלאָר, אַז אַ סך פֿון אונדזערע חכמים האָבן געגלייבט, אַז די ערד און פֿלאַך. מיט 60 יאָר צוריק האָט מען אינעם ראַטן־פֿאַרבאַנד אַרויסגעשיקט דעם ערשטן סאַטעליט, „ספּוטניק‟, אויף דער ערד־אָרביטע. במשך פֿון עטלעכע וואָכן האָבן זײַנע ראַדיאָ־סיגנאַלן געוויזן קלאָר דער גאָרער וועלט, אַז אונדזער פּלאַנעט האָט אַ ספֿערישע פֿאָרעם.
הײַנט פֿאַרשטייען מיר קלאָר, אַז הגם רש״י און אַנדערע ראשונים זענען געווען גרויסע תּורה־ערודיטן, האָבן זייערע וויסנשאַפֿטלעכע ידיעות געשטימט מיטן מיטל־עלטערלעכן אַרום.
אין דער זעלבער צײַט, קאָנען מיר פֿאַרטיידיקן אונדזערע חכמים און זאָגן, אַז אין אַ מעטאַפֿיזישן זין איז רש״י טאַקע גערעכט. אונדזער „ערדישער‟ אַספּעקט פֿונעם לעבן — פּרנסה, שלום־בית, טאָג־טעגלעכע שטוב־טירחות — האַלטן אונדזערע פֿיס צוגעבונדן צו דער פֿלאַכער געאָגראַפֿיע פֿון די הײַזער, גאַסן און שטעט.
אַדרבה, ווען מיר קוקן אַרויף, שטעלן מיר זיך פֿאָר די מיסטעריעזע הימלישע ספֿערעס, שטערן און פּלאַנעטן, די סודות פֿון דער זון און די לבֿנה. ווען מיר חלומען, האָפֿן מיר זיך אויפֿצוהייבן אַהין, וואָס ווײַטער און העכער פֿון דער „פֿלאַכער‟ טאָג־טעגלעכער וועלט.
רש״י באַמערקט, אַז ווײַטער אין אונדזער הײַנטיקער פּרשה שטייט געשריבן, אַז דער אייבערשטער האָט באַשאַפֿן „ארץ ושמים‟ — די ערד און דעם הימל. ס׳איז נישט קלאָר, וואָס איז באַשאַפֿן געוואָרן פֿריִער.
Read more: http://yiddish.forward.com/articles/206390/how-could-the-earth-be-flat/#ixzz4vFE0Rqrg
