קרים איז תּמיד (לכל-הפּחות אין די לעצטע יאָרטויזנטער) געווען באַפֿעלקערט דורך פֿאַרשיידענע עטנישע און רעליגיעזע גרופּעס. איידער דער קרימער האַלבאינדזל איז געוואָרן (אויף דער שפּראַך פֿון דער מאָסקווער פּראָפּאַגאַנדע) אַ „היסטאָריש רוסישע טעריטאָריע‟, וואָס איז געשען נאָר סוף 18טן יאָרהונדערט, האָט עס געהערט צו אַ טאָטערישער מלוכה. דאָס זײַנען ניט די זעלבע טאָטערן ווי אין טאַטאַרסטאַן. זיי זעען אויס אַנדערש (ווייניקער אָריענטאַליש), און די שפּראַך זייערע איז אויך היפּש אַנדערש. די זעלבע שפּראַך, מיט געוויסע אייגנאַרטיקייטן, האָבן גערעדט אויך די קרימטשאַקעס — די היגע ייִדן, ווי אויך די קאַראַיִמער.
די ייִדישע טעלעגראַפֿן-אַגענץ האָט לעצטנס דערציילט, אַז די פֿאַרבליבענע בערך אַכט הונדערט קרימער קאַראַיִמער (אויך באַקאַנט ווי „קראָים‟) האָבן זיך אויפֿגעפֿירט גאָר ניט אַזוי, ווי די טאָטערן, וועלכע האָבן בדרך-כּלל געשטימט קעגן דער רוסישער אַנעקסיע. די קאַראַיִמער האָבן, פֿאַרקערט, זיך געפֿרייט, אַז זיי וועלן ווערן בירגער פֿון רוסלאַנד. דער היסטאָרישער זכּרון מאָלט זיי רוסלאַנד ווי אַ גוטע מלוכה פֿאַר די קאַראַיִמער.
קאַראַיִמער זײַנען „כּמעט ווי ייִדן‟, אָבער זיי האַלטן ניט פֿונעם תּלמוד. אין ישׂראל, וווּ עס וווינען הײַנט אַרום 30 טויזנט קאַראַיִמער, האַלט מען זיי פֿאַר גענוג „אייגענע‟ זיי זאָלן גלײַך ווערן בירגער, אָבער אין גאַנצן פֿאַר ייִדן אָנערקענט מען זיי ניט. די רעליגיעזע קרײַזן האָבן פּראָבלעמען מיט זייערע חתונות, און ווען זיי האָבן חתונה מיט „גלאַט ייִדן‟, פֿאָדערט מען, זיי זאָלן מגייר זײַן. איך בין ניט זיכער, צי אַזוי איז תּמיד געווען, אָבער לעצטנס האָט די פּרעסע געשריבן וועגן אַזעלכע באַשלוסן פֿון די ישׂראלדיקע רבנים. ייִדן צייכענען זיך אויס בכלל אין דורכפֿירן גרענעצן — „דער איז אַ ייִד, און יענער איז אפֿשר אויך אַ שטיקל צי אין גאַנצן אַ ייִד, אָבער איך האַלט אים פֿאַר אַ גוי‟.
אַזוי איז הײַנט אין ישׂראל. אין רוסלאַנד האָט מען די קאַראַיִמער בכלל ניט געהאַלטן פֿאַר ייִדן — אַזאַ געזעץ האָט אין יאָר 1863 אונטערגעשריבן דער צאַר אַלעקסאַנדער דער צווייטער. דאָס איז געווען לאָגיש, ווײַל מע האָט געגלייבט, אַז דווקא פֿון תּלמוד שטאַמען אַלע „געפֿערלעכע‟ ייִדיש מידות. ווי אַ פּועל-יוצא פֿון דער געזעצלעכער ניט-ייִדישקייט, זײַנען די קאַראַיִמער ניט געווען פֿאַרשפּאַרט אין קיין תּחום-המושבֿ; אייניקע פֿון זיי זײַנען געוואָרן רײַך. (אמת, ניט ווייניק ייִדן זײַנען אויך געוואָרן רײַך, ניט געקוקט אויף אַלע באַגרענעצונגען.) הקיצור, אין צאַרישן רוסלאַנד האָט זיך זיי געלעבט גאָר ניט שלעכט.
[…]
Read more: http://yiddish.forward.com/articles/178034/the-crimean-karaites/?p=all#ixzz30K42uzZa
