מיטוואָך איז אַוועק אין דער אייביקייט די לעגענדאַרע געזעלשאַפֿטלעכע קאָלומניסטקע פֿון „פֿאָרווערטס‟ און Forward, מאַשע לעאָן, אין עלטער פֿון 86 יאָר.
מאַשעס לאַנגיאָריקער רובריק On the Go (אויפֿן וועג) איז געווען אַ כּסדרדיקער טייל פֿונעם Forward, אָנהייבנדיק מיט איר סאַמע־ערשטן נומער אין 1990. שטענדיק ציכטיק אָנגעטאָן, האַלטנדיק אַ העפֿט און פּען אין דער האַנט, איז זי ניט געווען קיין פּנים־חדשות אויף דער געזעלשאַפֿטלעכער ייִדישער גאַס.
„איך האַלט אַז איר לעבן איז געווען אַ וווּנדערלעכע אַוואַנטורע,‟ האָט דערקלערט איר טאָכטער קערין לעאָן, וואָס האָט געדינט ווי איר מאַמעס פֿאָטאָגראַפֿקע.
מאַשע האָט געשריבן טויזנטער אַרטיקלען פֿאַרן „פֿאָרווערטס‟ און Forward במשך פֿון איר לאַנגער קאַריערע. בעתן „גאַלאַ־סעזאָן‟ פֿלעג זי פֿיר מאָל אַ וואָך דעקן געזעלשאַפֿטלעכע אונטערנעמונגען און באַנקעטן. פֿון צײַט צו צײַט איז זי אַפֿילו געגאַנגען אויף צוויי וועטשערעס אויף דער זעלביקער נאַכט.
„מאַשע האָט געקענט שאַפֿן אַ פֿאַרבינדונג מיט די באַרימטע פּערזענלעכקייטן און די גרויסע מאַכערס מיט וועמען זי האָט געהאַט צו טאָן און זי איז שטענדיק מסוגל געווען זיי צו באַשרײַבן אויף אַ לעבעדיקן אופֿן,‟ האָט דערקלערט שמואל נאָריך, דער פּרעזידענט פֿון דער „פֿאָרווערטס‟־אַסאָציאַציע. „כּמעט 40 יאָר האָט זי פֿאַרבונדן די לייענער פֿונעם ׳פֿאָרווערטס׳ און דעם Forward מיט וואַרשע, מיטן ווילנער ׳ייִוואָ׳, און מיט ניו־יאָרק, בײַנאַנד מיט אַלע גרויסע געשעענישן פֿון דער ייִדישער געשיכטע אין מיזרח־אייראָפּע און אַמעריקע במשך פֿונעם בייזן און גלענצנדיקן 20סטן יאָרהונדערט‟.
מאַשעס בלישטשענדיק לעבן פֿאַרברענגנדיק מיט באַרימטע פּערזענלעכקייטן און מאַגנאַטן איז געקומען נאָך שוידערלעכע קינדער־יאָרן.
אַ געבוירענע אין וואַרשע, פּוילן, אין 1931, האָט מאַשע איבערגעלעבט די דײַטשישע באָמבאַרדירונג און איז אַנטלאָפֿן פֿון דער פּוילישער הויפּטשטאָט גלײַך איידער מע האָט אָנגעהויבן בויען די געטאָ־מויערן. מיט איר מאַמען, זעלדע בערנשטיין, איז זי צײַטווײַליק פֿאַרכאַפּט געוואָרן דורך די דײַטשן בײַם פּרובירן צו גנבֿענען די גרענעץ מיטן סאָוועטן־פֿאַרבאַנד. די דײַטשן האָבן דערשאָסן אַ העלפֿט פֿון דער גרופּע ייִדן, וואָס איז צוזאַמענגעפֿאָרן מיט איר.
אין ווילנע האָט זי זיך ווידער געטראָפֿן מיט איר טאַטן, דעם בונדישן זשורנאַליסט און פּאָליטישן אַקטיוויסט מאַטוויי בערנשטיין. דאָרטן האָט די סאָוועטישע געהיים־פּאָליציי אַרעסטירט איר טאַטן צוליב זײַנע אַנטי־קאָמוניסטישע שטעלונגען. מע האָט אים פֿאַרהאַלטן אין אַ סאָוועטישער תּפֿיסה, וווּ ער האָט געשמאַכט צוזאַמען אין איין קעמערל מיטן צוקונפֿטדיקן ישׂראלדיקן פּרעמיער מנחם בעגין.
[…]
