פֿאַרן חורבן האָט די װײַסרוסישע שפּראַך און קולטור אַרױסגערופֿן אַ היפּשן אינטערעס און סימפּאַטיע צװישן ייִדישע קולטור־טוער. די דאָזיקע טענדענץ זעט מען, קודם־כּל, אין דער דיכטונג פֿון משה קולבאַק און זײַן װילנער נאָכפֿאָלגער, אלחנן װאָגלער. אין זײערע לידער האָבן קולבאַק און װאָגלער באַזונגען די װײַסרוסישע לאַנדשאַפֿט און אירע תּושבֿים, דעם פּראָסטן און נאַטירלעכן לעבנסשטײגער פֿון ייִדישע און װײַסרוסישע פּױערים. װאָגלער האָט באַשריבן זײַן קרובֿהשאַפֿט מיטן לאַנד פֿון רײַסן און ליטע מיט אַ געװיסן אומעט׃ „צום באַדױערן, קאָן איך ניט אַװעקפֿליִען פֿון מײַן געבױערן־לאַנד — דעם שװאַרצן טרױער.‟
נאָך אין 1913 האָט די װילנער צײַטשריפֿט „די ייִדישע װעלט‟ פֿאַרעפֿנטלעכט אַן אַרטיקל פֿונעם װײַסרוסישן כּלל־טוער אַנטאָן לוצעװיטש, „אונדזערע שכנים‟, װאָס האָט באַקענט דעם ייִדישן עולם מיט דער װײַסרוסישער נאַציאָנאַלער באַװעגונג. צװישן די טוער פֿון דער װײַסרוסישער קולטורעלער און נאַציאָנאַלער אױפֿלעבונג זײַנען אױך געװען ייִדן, אַזעלכע װי דער שרײַבער זמיטראָק ביאַדוליאַ (שמואל פּלאַװניק). חיים זשיטלאָװסקיס ברודער שמואל איז געװען דער מיניסטער פֿאַר ייִדישע ענינים אין דער רעגירונג פֿון דער װײַסרוסישער פֿאָלקס־רעפּובליק, װאָס איז געװען טעטיק אין דעם אָנהײב 1920ער יאָרן אין קאָװנע. און דער כּלל־טוער יצחק לוריע האָט צוגערופֿן ייִדן צו שטיצן װײַסרוסלאַנד װי אַן אומאָפּהענגיקע מדינה װאָס װעט זײ געבן אַ ברײטערע אױטאָנאָמיע אײדער פּױלן אָדער רוסלאַנד.
אין די צװאַנציקער יאָרן, אונטער דער סאָװעטישער שליטה, איז װײַסרוסלאַנד געװען אַן אוניקאַלער מוסטער פֿון „מולטי־קולטוראַליזם‟. די װײַסרוסישע סאָװעטישע רעפּובליק האָט געהאַט פֿיר אָפֿיציעלע שפּראַכן: װײַסרוסיש, פּױליש, ייִדיש און רוסיש. ייִדיש איז געװען אַ גערעדטע שפּראַך אױף די גאַסן פֿון װײַסרוסישע שטעט און שטעטלעך — און ניט נאָר צװישן ייִדן. אָבער שפּעטער, מיט דער פֿאַרשטאַרקונג פֿון סטאַלינס דיקטאַטור, האָט די סאָװעטישע מאַכט אָפּגעשאַפֿן דעם דאָזיקן פּלוראַליזם. אַ סך װײַסרוסישע און ייִדישע כּלל־ און קולטור־טוער זײַנען אומגעבראַכט געװאָרן, צװישן זײ — משה קולבאַק, װעלכער האָט זיך אַריבערגעצױגן פֿון פּױלישן װילנע קײן סאָװעטישן מינסק.
נאָך דער מלחמה איז װײַסרוסלאַנד געװען די סאַמע רוסיפֿיצירטע צװישן סאָװעטישע רעפּובליקן. עד־היום רעדט מען דאָ כּמעט נאָר רוסיש, און בלױז אין אײניקע דערפֿישע מערבֿדיקע ראַיאָנען קאָן מען צומאָל הערן דאָס רײנע װײַסרוסישע לשון. װײַסרוסיש איז אָפֿיציעל אָנערקענט װי אַ מלוכישע שפּראַך פֿון דער רעפּובליק בעלאַרוס בײַגלײַך מיט רוסיש, אָבער די איצטיקע רעגירונג קוקט מיט אַ חשד אױף יונגע לײַט, װאָס סטאַרען זיך אױפֿלעבן זײער מאַמע־לשון. װײַסרוסיש איז געװאָרן אַ סימן פֿון דער דעמאָקראַטישער אָפּאָזיציע צו דעם דיקטאַטאָרישן רעזשים פֿון פּרעזידענט אַלעקסאַנדער לוקאַשענקאָ.
אײניקע יחידים צװישן דעם יונגן דור פֿון דער װײַסרוסישער אינטעליגענץ האָבן אַ שטאַרקן אינטערעס און ליבע צו ייִדיש, װאָס זײ האַלטן פֿאַר אַ װיכטיקן טײל פֿון דער װײַסרוסישער קולטור־ירושה. דער גרעסטער אױפֿטו איז דאָס ייִדיש־װײַסרוסישע װערטערבוך, װאָס נעמט אַרײַן אַ סך זעלטענע ייִדישע װערטער פֿונעם װײַסרוסיש־ליטװישן דיאַלעקט פֿון ייִדיש. אַלעס אַסטראַוך, דער מחבר פֿונעם דאָזיקן װערטערבוך, האָט אָפּגעגעבן דער דאָזיקער אַרבעט עטלעכע יאָר פֿון זײַן לעבן. דער מוזיקער אַלעקסײ זשבאַנאָװ (װאָס דינט װי אַ װײַסרוסישער דיפּלאָמאַט אין בערלין) האָט צוגעגרײט אַ פּראָגראַם מיט איבערזעצונגען פֿון ייִדישע לידער אױף װײַסרוסיש. און די נײַע אױסגאַבע פֿון משה קולבאַקס „זעלמעניאַנער‟ אױף װײַסרוסיש איז שױן אױספֿאַרקױפֿט אין מינסקער ביכער־קראָמען.
