צווישן די געלערנטע, וואָס האָבן זיך באַטייליקט אין דער יערלערכער קאָנפֿערענץ פֿון דער „אַסאָציאַציע פֿון ייִדישע שטודיעס‟ אין באָסטאָן הײַנטיקס יאָר, זענען געווען צוויי לערער, וועלכע זענען אויפֿגעוואַקסן גאַנץ אָפּגעפֿרעמדט פֿון ייִדיש און אַפֿילו פֿון ייִדן. זייער וועג צו דער ייִדישער שפּראַך און ליטעראַטור האָבן זיי געפֿונען, נישט אַ דאַנק עמעצן, נאָר צוליב דעם כּישוף פֿון דער ייִדישער מעשׂה.
יעקבֿ יאַראָן לוּיס איז אַ פּראָפֿעסאָר פֿון רעליגיע אינעם מאַניטאָבער אוניווערסיטעט אין קאַנאַדע, וווּ ער לערנט גמרא ,חסידות, קבלה, צווישן אַנדערע קלאַסן. ער שטאַמט פֿון אַ קאַטוילישער משפּחה אין קאַנאַדע, אָבער ווען ער האָט געוווינט אין טאָראָנטאָ, אין זײַנע 20ער, האָט ער זיך ערשט דעמאָלט נאָענט באַקענט מיט ייִדן און ייִדישקייט, און באַשלאָסן זיך מגייר צו זײַן. ער האָט אָנגעהויבן לייענען חסידישע מעשׂיות, די דערציילונגען פֿון י. ל. פּרץ, פֿאָלקס־מעשׂיות, און סײַ ליטעראַריש, סײַ גײַסטיק, האָבן זיי אים פֿאַרכאַפּט.
אין די 1990ער יאָרן האָט ער שטודירט ייִדיש אַליין און פּריוואַט מיטן שרײַבער מײַקל וועקס. ער איז דערנאָך געפֿאָרן אויף דער „ייִדיש־וואָך‟ פֿון „יוגנטרוף‟. ווען ער האָט שפּעטער געוווינט אין ניו־יאָרק, שוין מיט אַ משפּחה, האָט ער געשיקט זײַן זונדל שלמהלע צו דער „פּריפּעטשיק־שפּילגרופּע‟ פֿאַר ייִדיש־רעדנדיקע קינדער. אין ניו־יאָרק איז ער געוואָרן אַ ראַבינער און אין דער זעלבער צײַט אויך באַקומען אַ דאָקטאָראַט אין ייִדישע שטודיעס אין טאָראָנטאָ. זײַן יאָרן־לאַנגיקער אינטערעס אין חסידישע מעשׂיות האָט ער געקענט אויסדריקן אין זײַן דיסערטאַציע, וואָס איז שפּעטער געוואָרן זײַן ערשט בוך, Imagining Holiness.
מיטן פּראָפֿעסאָר האַרי פֿאָקס האָט ער צוגעגרייט צום דרוק אַן איטאַליענישן כּתבֿ־יד פֿון אָנהייב 16טן יאָרהונדערט. פּראָפֿ׳ לוּיס האָט דעם טעקסט פֿאַרטײַטשט און איבערגעזעצט אויף ענגליש, און דאָס ווערק איז אַרויס אונטערן טיטל Many Pious Women. ס’איז נישט קלאָר, ווער ס’איז דער מחבר פֿונעם ווערק, געשריבן אין גראַמען, אין וועלכן מע לויבט די ייִדישע פֿרוי, און וווּ עס ווערט באַשריבן איר שווער לעבן אין דער ייִדישער געזעלשאַפֿט. דעם דריטן טייל פֿונעם כּתבֿ־יד איז אַ באַזונדער ווערק, „געדאַנקען וועגן טויט‟ פֿון מנחם אָלדענדאָרף, וואָס, נישט געקוקט אויפֿן טיטל, פֿאַרמאָגט אַ צינישן הומאָר און בילדערישקייט. למשל, מע קען לייענען דאָרטן: „דאָס געלט וואָס די קלויבסט איצט איז פֿאַר דײַן פֿרויס צווייטן מאַן, מיט וועלכן זי וועט גיך חתונה האָבן. אָבער זאָרג זיך נישט, די ווערעמלעך וועלן דיך וואַרעם באַגריסן מיט גרויס כּבֿוד‟.
אין וויניפּעג, וווּ לוּיס לערנט, איז געבליבן אַ ייִדיש־סבֿיבֿה, כאָטש זי קען זיך נישט פֿאַרגלײַכן מיט דער ייִדישער קולטור־וועלט אין דער שטאָט מיט אַ דור, צוויי צוריק. ד״ר איתּי זוטראַ לערנט ייִדישע שפּראַך און ליטעראַטור סײַ אין אוניווערסיטעט, סײַ אין דער ייִדישער טאָגשול. עס זענען פֿאַראַן ייִדיש־קרײַזן, און דער לייענקרײַז וואָס פֿאַרנעמט זיך מיט איבערזעצן די ייִדישע פֿרויען־ליטעראַטור, גיט אַרויס ביכער און איז אַפֿילו אָנערקענט געוואָרן דורך „אונעקסאָ‟.
ייִדיש לעבט אויך אין דער משפּחה לוּיס. מיטן זון, שלמהלע, רעדט ער בלויז ייִדיש, און זײַן טעכטערל שׂרהלע, האָט לעצטנס אויך געבעטן ער זאָל רעדן מיט איר אויף מאַמע־לשון. זײַן פֿרוי דזשעין ענקין טרעט אויף ווי אַ זינגערין מיט אַ ברייטן רעפּערטואַר, אַרײַנגערעכנט ייִדישע לידער. אַז דאָס רעדן ייִדיש איז פֿאַר אים וויכטיק האָט מען בולט געזען אויף דער קאָנפֿערענץ, וווּ ער האָט געפֿירט דעם פֿאָרזיץ בלויז אויף ייִדיש.
[…]
Read more: http://yiddish.forward.com/articles/174978/stories-brought-these-scholars-to-yiddish/#ixzz2qOln35z7
