יענע וואָך האָבן צוויי אינסטיטוציעס וואָס פֿאַרנעמען זיך מיט דער געשיכטע און קולטור פֿון פּוילישע ייִדן, געקומען צו אַ הסכּם וועגן ווײַטערדיקער מיטאַרבעט. אַן אָפּמאַך צווישן דעם “ייִדישן וויסנשאַפֿטלעכן אינסטיטוט — ייִוואָ” און דעם “מוזיי פֿאַר דער געשיכטע פֿון פּוילישע ייִדן” אין וואַרשע וועט שטיצן און פֿאַרשפּרייטן אַן אַלגעמיין קענטעניש פֿון דער פּויליש־ייִדישער געשיכטע און קולטור דורך נאָוואַטאָרישע אויסבײַט־ און עפֿנטלעכע דערציִונג־פּראָגראַמען.
געשאַפֿן אין 1925 אין ווילנע, האָט דער ייִוואָ אָנגעזאַמלט די גרעסטע אין דער וועלט היסטאָריש־וויכטיקטיסע מאַטעריאַלן אין שײַכות מיטן מיזרח־אייראָפּעיִשן און רוסיש־ייִדישן לעבן פֿאַר און בעתן חורבן. אין 1940 האָט דער ייִוואָ זיך אַריבערגעפֿלאַנצט אין ניו־יאָרק און זײַן עולם איז געוואָרן די אַמעריקאַנער באַפֿעלקערונג. איצט וועט ייִוואָ דערמעגלעכן דעם צוטריט צו זײַנע אוצרות אין מיזרח־אייראָפּע דורך נײַע פּראָגאַמען און פּראָיעקטן צוזאַמען מיטן “מוזיי פֿאַר דער געשיכטע פֿון פּוילישע ייִדן” אין וואַרשע. דער “מוזיי פֿאַר דער געשיכטע פֿון פּוילישע ייִדן” וועט זיך עפֿענען אין 2013.
דער אָפּמאַך צווישן די צוויי אינסטיטוציעס איז דער ערשטער פֿון אַזאַ מין פֿאַר ביידע. דער מוזיי איז געגרינדעט געוואָרן פֿון דער “אַסאָציאַיע פֿונעם ייִדישן היסטאָרישן אינסטיטוט פֿון פּוילן”, דעם פּוילישן מיניסטעריום פֿון קולטור און נאַציאָנאַלער ירושה און דער שטאָט וואַרשע. מע דערוואַרט, אַז אַ האַלב מיליאָן באַזוכער וועלן קומען יעדעס יאָר צו זען די אויסשטעלונגען און זיך באַטייליקן אין די אַקטיוויטעטן וואָס דאַרפֿן “מוטיקן דרך־ארץ פֿאַר דער ייִדישער ציוויליזאַציע.”
ד״ר יונתן ברענט, דער עקזעקוטיוו־דירעקטאָר פֿון ייִוואָ האָט געזאָגט, אַז דער אָפּמאַך “מערקט אָפּ דעם אָנהייב פֿון אַ וויכטיקער נײַער סטאַדיע פֿון אַ פֿאַרבינדונג און אַ ווידער־פֿאַרבינדונג מיטן היימלאַנד פֿון ייִוואָ אין מיזרח־אייראָפּע. מיר קוקן אַרויס אויפֿצובויען אונדזערע היסטאָרישע בריקן מיט פּוילן און פּוילישע ייִדן דורך אויסטשטעלונגען, פֿאָרשונג און קולטורעלע אויסבײַטן”.
אַנדריי צודאַק, דער צײַטווײַליקער דירעקטאָר פֿונעם “מוזיי פֿאַר דער געשיכטע פֿון פּוילישע ייִדן” האָט געזאָגט, אַז דער מוזיי “ברענגט צוריק מיט שטאָלץ די ייִוואָ־רעסורסן צו זײַן ׳אַלטער היים׳, צום ערשטן מאָל אין 70 יאָר. ביידע אינסטיטוציעס האָבן דעם זעלביקן ציל צו פֿאַרהיטן די טויזנט־יאָריקע געשיכטע פֿון צענטראַל־ און מיזרח־אייראָפּעיִשע ייִדן און צו דערציִען די ווײַטערדיקע דורות”.
די פּראָגראַם־דירעקטאָרין פֿון דער הויפּט־אויסשטעלונג פֿונעם מוזיי, פּראָפֿ׳ ברײַנדל קירשענבלאַט־גימבלעט, איז דאָנערשטיק געקומען אין דער “פֿאָרווערטס”־רעדאַקציע צו באַטאָנען די וויכטיקייט פֿון דעם אָפּמאַך. זי האָט אונדז דערמאָנט, אַז דער מוזיי וועט זיך פֿאַרנעמען נישט בלויז מיט די ייִדן אין פּוילן, נאָר אויך מיט פּוילישע ייִדן איבער דער וועלט. מיר קוקן אַרויס אויף די ווײַטערדיקע בשותּפֿותדיקע פּלענער פֿון ביידע אינסטיטוציעס.
