אויף דעם לאָוער־איסט־סײַד, די ייִדישע אימיגראַנטישע געגנט פֿון אַמאָל, קאָן מען עד־היום געפֿינען געוויסע שפּורעלעך פֿונעם ייִדישן לעבן. דאָ געפֿינט זיך אַ שיל צי אַ בית־מדרש, דאָרט — אַ מוזיי־סינאַגאָגע, אַ בעקערײַ צי אַ כּשר־דעלי, זויערע אוגערקעס, בייגל, לאַקס, דאָס, יענץ… בקיצור, אַ פֿעסטיוואַל פֿון ייִדישע שפּליטערס. פֿון דעסטוועגן, אויב מע לאָזט די טוריסטישע פֿאַנטאַזיע אויף אַ רגע אַוועק אין אַ זײַט, און מע באַטראַכט דאָרט טיפֿער די אָריגינעלע ייִדישע אינסטיטוציעס, כאַפּט מען זיך גלײַך, אַז אַפֿילו די דאָזיקע שפּורעלעך האַלטן זיך גאָר אויף הינערשע פֿיסלעך. אַזוי, נאָך אַ הונדערט יאָר עקזיסטענץ אויף דעם לאָוער־איסט־סײַד, נעמט אויך די באַרימטע „סטרײַטס‟־מצות־פֿאַבריק צונויף אירע פּעקעלעך און ציט זיך אַריבער אין דעם „גאָרטן שטאַט‟ — ניו־דזשערזי.
לכּבֿוד פּסח האָט „סטרײַסט‟ אײַנגעאָרדנט מיט צוויי וואָכן צוריק אויף זייער אַלטן אָרט אַ שׂימחה — „פּסח־פּאַלוזאַ‟, מיט „לײַוו‟־מוזיק, אַ סך טורן איבער דער פֿאַבריק, און, פֿאַרשטייט זיך, אויך מיט „סטרײַטס‟־שפּײַזן בשפֿע. ס’איז פֿאַר מיר און פֿאַר נאָך אַ סך אַנדערע ניו־יאָרקער געווען אַ וווּנדערלעכער תּירוץ צו קומען אַהין צו גאַסט צום ערשטן מאָל, און גלײַכצײַטיק, לײדער, אויך צו געזעגענען זיך מיט אָט דער היימישער אינסטיטוציע.
אַנטקעגן אַנדערע אַמעריקאַנער מצות־פּראָדוצירער, ווי „מאַנישעוויץ‟, למשל, איז די „סטרײַטס‟־מצות־פֿאַבריק געבליבן ביז הײַנט אַ משפּחה־געשעפֿט. נאָך אַ צוואַנציק יאָר לעבן אין אַמעריקע, האָט אַהרון שטרײַט, אין 1916, אויפֿגעעפֿנט זײַן ערשטע מצות־פֿאַבריק, וווּ ער האָט מיט די אייגענע הענט געבאַקן מצות. אַ יאָרצענדליק שפּעטער, אין 1925, האָט ער מיט זײַנעם אַ זון געעפֿנט אַ מאָדערנע בעקערײַ [ביידע בעקערײַען אינעם לאָור־איסט־סײַד] אויף „ריוויניגטאָן‟־גאַס, וווּ זי געפֿינט זיך, דערווײַל, ביז איצט.
דער אָנפֿירער פֿון מײַן טור האָט אויך געהייסן אַהרון, און ער זאָגט אויף זיך עדות, אַז ער איז שוין דער פֿינפֿטער דור אין „סטרײַטס‟. מיר גייען איבער די פֿינעף גאָרנס, זעען ווי די מצות „פֿליִען‟ איבער אונדזערע קעפּ, און גיבן פֿון מאָל צו מאָל אַ צופּ אָפּ פֿון די פֿרישע, געשמאַקע, וואַרעמע און באַזאַלצענע מצות. ס’איז מיר קיינמאָל נישט אײַנגעפֿאַלן, אַז מע קען זיך שפּײַזן מיט אַזאַ “ברויט” אויך נישט אום־פּסח. נו, ניחא, נישט דאָס בין איך אויסן.
[…]
Read more: http://yiddish.forward.com/articles/186544/streit-s-matzos-says-good-bye/#ixzz3W0CZS6Uu
